Hayati Esen

Aydınlanma tabiri insan psikolojisine iyi gelen bir cümle. Eski ifadeyle tenevvür. Yani hidayet, basiret, feraset ile bir meseleyi bütün müştemilatı ile fehmetmek; içselleştirmek. Zira aydınlamak bilmekten öte bir anlamı içerir. Her ne kadar bu manada "hidayet" kelimesi de çok katmanlı bir anlamlar dünyasına sahip olsa da. Amma velakin teoloji olarak isimlendirdiğimiz şey, onu sadece metafizik bir dünyaya hapsetmiştir zart zurt... Neyse şu hidayet mevzusunu geçelim. İnsan bilebilir fakat aydınlanamaz. Bir bakıma da hidayete ulaşamaz. Farsiler buna روشنگری diyorlar. Karanlıktan aydınlığa çıkmak. Rahmetli Mevlana abimiz bu kelimeyi -yanlış hatırlıyor olabilirim- mesnevide şöyle kullanıyordu "روز و شب کردار او روشنگری" Karanlık veya aydınlık farketmez seni aydınlatır babından bir beyttir. Tabi bu kelimeyle ilgili Latincede ne dendiğini söylemezsem derin entelektüelliğimi göstermez olurum; onlar aydınlanma için "illuminet" diyorlar. İngilizcesini yazmayaca