Hayati Esen

Hikayecilerin, Romancıların, mekanda yükseliş ve iniş (tırmanma ve inme) ifade eden cümleleri çok sık kullanmaları; onların hangi sosyal sınıfa ait olduklarını veya nasıl bir psikolojiye sahip oldukları hakkında bilgiler verir. Örneğin; orta halli bir memur çocuğu olan yazarımızın yolculuklarda kullandığı şehirlerarası otobüse -binme inmesi ile- sıklıkla uçağa -binen inen-, ekonomisi iyi bir aliden gelen yazarımızın olay örgülerinde kullanmaları gibi. Yahut, romanlarında müst akil bahçeli bir evin merdivenlerinden iniş çıkışı resmeden yazarımızla apartman dairesinin merdivenlerini resmeden yazarımız arasında ekonomik gelir farkı görmemizi sağlar. Ben en çok cinsellikle ilgili beceriksiz ifadelere gülerim. Romancılığımızın bittiği, olmadığı yer orasıdır. Ya olabildiğince abartıyla pornografi bir anlatıma yahut mahcup rahip edasıyla hep örtme isteği. Oysa Mevlana; mesnevide, rubailerde ortalığı yıkar edebi olarak. Oradan ilham alan bir romancımız dahi yoktur biliyor musunuz. Yeni yetmel

Arkadan esen soğuk rüzgar boynuma vuruyor. Sinüzitsen en iyi yaşanılır hallerinden biridir. Şakaklarınıza doğru yükselen bir ağrıyı hissetmeye başlarsın; giderek artan... Kaldırımın daraltılarak yol açılması seni rahatsız etmesin insan önemsizdir bizde. Beledini ödemediğin şeyde hakkın yok. Kim bedelini öder; elbette parası fazla olan. Bedel ödemek sadece parayladır. Sinüzitsen bunu daha iyi anlarsın. Rüzgar, boyuna; boynuna eserken üzerindeki parkenin yakalarını yukarıya doğru kaldırsan da aradan bir yerden girer o rüzgar. Ne olursa olsun rüzgarı engelleyemezsin.  Kaldırımların çukurlarına düşen ayakların, sen ne kadar dikkatli de olsan acıtır canını. biliyorum kaç defa dikkat etmişsindir o çukurlara ayakların düşüp burkulmasın içinmesin diye ama bir şekilde düşer... Araban yoksa kadırımlarda yürürsün. Bedelini ödemeyen kaldırımda yürür. Avrupada ve Amerika'da bizim kadar kaldırım kullanan halk yok. Avrupada ulaşım için en fazla kaldırımları kullanan vatandaş bizdedir. En kötü en

Zaman dairesel bir döngüye sahipse zamanın ilerleyen değil genişleyen bir yönü olmalıdır. Zaman ilerlemiyor genişliyorsa -ki uzay genişlediğine göre zaman da genişlemektedir- zamanın gün içinde 24 taksim olduğu güneş saati de genişlemektedir. Evet, elbette saatin taksimi zaman değil (Bu mevzuyu 2013'de post-sekuler zamana evrilme başlıklı yazımızda kaleme almıştık) Ancak zamanın akışını en iyi temsil eden somut bir göstergedir; saat. Zamanın genişlemesi mevzuu aslın da dijital çağda; belki bundan bir 20 yıl sonra tartışma konusu olacak. Yani günün yirmi dört saat değil 36 saat olduğu, 60 dakika değil de 90 dakikaya çıktığı/çıkartılması gerektiği tartışılacak. Zira üretim, tüketim alışkanlıkları ve insanın doğayla ilişkisi değişiyor. Mesai zamanı, sanayii toplumuna uygun düzenlenmiş saatle belirleniyor. Oysa bugün artık sanayi insanın zaman kullanımı ile digital çağ insanın zaman kullanımı çok farklı...

Siyaset ve doğa arasındaki ilişki insanlığın gelişim ve değişim sürecini etkileyen faktörlerden en önemlisi belki tek faktör denebilir. Siyaset, düzen, sistem, yönetme hegemonya kurma çabasındadır. Doğa ise başı bozuk, kuralsız bir akışı ifade eder. (Kuralsızlık meselesini anla, öğren öyle cümle kur. Cart curt edip canımı sıkma) Doğa, bırakın ağaçlar özgürce büyüsün, yapraklar her tarafı sarsın tavrındayken; siyaset, bir bahçevan edasıyla bu sorumsuz büyüme, gökyüzüne yükseliş  kontrol edilmelidir davasındadır. Siyaset çıkar ilişkili, faydacıdır. Doğa çıkarsız, yönelimsel, iç güdüsel, duygusal ve fevridir. Doğanın kuralları birbiriyle bağımlı ama hesaplanamaz etkenlerle örülüdür oysa siyaset hep beş-on seçeneği geçmeyecek dayatmalara sahiptir. Doğanın bir parçası olan insanın bu nedenle siyasetle hep başı derttedir. Siyaset, aklın gelişimi ilgiliyken, insan, biyolojik bir tür olarak canlılardan biridir. Aklın soyutlama, ayrıştırma, kategorize etme becerisini kazanması insanın doğal ya

Bulgur pilavına kattığı biber salçasının tuzu mu fazlaydı yoksa sonradan ektiği tuz mu fazlaydı? Ödemekte geciktiği kredi kartı borcunun yükü mü kafasını bulandırıyordu yahut hepsimi yazılıydı şıklarda. Emekli bir memur olarak yetmeyen maaşın verdiği huzursuzluğun bütçesinde açtığı yükün ağırlığını mı taşıyamıyordu (?) Makbule abla, Osmanlı Bankası'ndan emekli muhasebe uzmanı bir teyzemizdi. Torununun saçlarını okşarken 70'li yıllarda elleriyle saydığı paraların o sıcak duygusunu hissediyordu. Farkındaydı çok kötü yapıyordu parayı düşünmekle ama engel olamıyordu; vefat eden kocasının da saçlarını o duyguyla okşardı. Makbule abla hikayelerimizde hiç yer almayan bankadan emekli bir teyzemizdir. Mutfaktan gelen ağır baharat kokusu, pilavın yanında pişen -topraktan güveç- sebzelisinin habercisiydi. Komşular gelecekti... Ihlamuru soğuk suya koymuştu geceden. Şimdi artık kaynatmanın vaktidir diye düşünüyordu. Makbule teyze koltuktan kalkarken ayağı takıldı yere düşücek gibi olu

Bugün kaç yazımı paylaşmadan sildim inan bilemiyorum sevgili facebook. seninle aramızda yaşanan bu biraz gerilimli belki biraz malayani ilişkinin nedenlerini çoğu zaman tam olarak anlayamıyorum. Ama ilişkimizin sürdürülebilir olmasının nedenleri var; sanırım... Benim yazmak, paylaşmak, düşünmek, kendini ifade etmek, var olduğunu hissetmek gibi insani duygularımdan kaynaklanıyor olmalı... Konuşmadan, yazmadan duramıyorum. Düşünsene günümün büyük bir kısmını derste konuşarak, geri kalanını sağda solda karşılaştığım insanlarla gevezelik yaparak, bir de evde çeşitli konularda nutuklar atarak geçiriyorum. Beynimin içinde hep bir konuşma halindeyim. Konuşma halindeyim diyince aklıma geldi; ben, öğrendiklerimin aslında hep konuşmamdan dolayı gerçekleştiğini düşünüyorum. "Çok konuşan çok bilir" diyorum anlayacağın. İnsanların çok konuşmadığını görüyorum. Geri zekalıca kelime kurma çabalarından bahsetmiyorum sana... Sen de bilirsin ki mesela sen yazılım ürünüsün ama her kod yazı

Siyasetin doğası iktidarlaşma (gücün egemenliğini koruma, yönete bilirliliği, yönetimi geçekleştirme vs...) imkanlarını artırmak üzerine kuruludur. Bu nedenle iktidarın doğasına uygun olmayan bilgi, ilim çoğunlukla uygulama alanı, imkanı bulamaz. Bilginin uygulanabilir olması teorinin, pratiğe/eyleme geçirilmesi ise kurumsallaşma ile gerçekleştirilebilir. Bilginin, bilimin üniversiteler gibi eğitim kurumlarınca aktarılması, bu gibi hiyerarşik yapıların oluşturulması; ilim, b ilim olarak tanımlanan şeyin aslında hegemonik tezahürüdür. Oysa ilim, fantastiktir. Reel/skolastik olanı dönüştürme istek ve becerisine sahiptir. Bilimin rasyonalitesi iktidar alanıyla belirlenir. Rasyonalizm iktidar olmadan düşünülemez. İlim böyle kullanılabilir/işlevsel olur. Rasyonalizm, hegemonya için geçerlidir. 100 yıl önce mars'a gitmek sadece bir fantazya idi ki bu bir bilim/ilimdi. Oysa bugün Mars'a gitmek rasyoneldir... çünkü, iktidar alanı bunun yapılabilir olduğunu kabul etmiştir.... böyle işt